چکدرمه، غذای سنتی و محبوب مردم ترکمن است که عطر و طعم بی‌نظیر آن، سفره‌های استان گلستان و منطقه ترکمن صحرا را زینت می‌بخشد. اگر به دنبال یک پلوی مجلسی، پرمایه و خوشرنگ هستید، طرز تهیه چکدرمه اصیل با گوشت گوسفندی، همان چیزی است که باید یاد بگیرید. این غذا که شباهت‌هایی به استانبولی پلو دارد، با روشی خاص و در اصطلاح سنتی ترکمن‌ها در دیگ چدنی به نام قازان پخته می‌شود. در این مقاله جامع و مرحله به مرحله، دستور پخت این غذای اصیل را به همراه تمام نکات طلایی برای شما آماده کرده‌ایم.
چکدرمه چیست؟ غذای ملی ترکمن‌ها
چکدرمه (Chekdermeh) یک غذای اصیل و کهن ترکمنی است که قدمتی بیش از هزار سال دارد. این خوراک در واقع نوعی پلو مخلوط است که با پخت همزمان گوشت (معمولاً گوسفندی)، برنج، پیاز، رب گوجه فرنگی یا گوجه فرنگی و ادویه‌جات تهیه می‌شود.
چکدرمه غذای کجاست؟ اصالت این پلوی خوشمزه به قوم ترکمن بازمی‌گردد و مشهورترین غذای محلی استان گلستان (به ویژه شهرهای بندر ترکمن و آق‌قلا) و کشور ترکمنستان محسوب می‌شود. چکدرمه را نه تنها به عنوان غذای روزمره، بلکه در مراسم‌ها، جشن‌ها و مهمانی‌های بزرگ نیز طبخ می‌کنند.
مواد لازم برای تهیه چکدرمه اصیل (برای ۴ تا ۶ نفر)
برای شروع طرز تهیه چکدرمه به روش سنتی با گوشت گوسفندی، مواد زیر مورد نیاز است.
| مواد لازم | مقدار مورد نیاز |
|---|---|
| گوشت گوسفندی (ترجیحاً گردن یا ماهیچه) | ۴۰۰ تا ۶۰۰ گرم |
| برنج ایرانی یا محلی | ۴ پیمانه |
| پیاز (متوسط) | ۲ عدد |
| رب گوجه فرنگی | ۲ تا ۳ قاشق غذاخوری |
| گوجه فرنگی رنده شده (اختیاری برای رنگ بیشتر) | ۱ تا ۲ عدد |
| روغن حیوانی یا مایع | ۱ پیمانه (به میزان لازم) |
| آب جوش | حدود ۴ تا ۵ پیمانه |
| نمک، فلفل سیاه، زردچوبه و ادویه پلویی | به مقدار لازم |
دستور پخت کامل: طرز تهیه چکدرمه مرحله به مرحله
چکدرمه برخلاف برخی پلوها که آبکش می‌شوند، به روش کته تهیه می‌شود تا تمام عصاره گوشت و طعم ادویه‌ها به خورد برنج برود.
-
مرحله اول: آماده‌سازی برنج و گوشت
- خیس کردن برنج: برنج را چندین بار به آرامی بشویید تا آب آن شفاف شود. سپس آن را با آب و کمی نمک برای چند ساعت خیس کنید.
- خرد کردن گوشت: گوشت گوسفندی را کمی درشت‌تر از قطعات خورشتی (حدوداً ۵ سانتی‌متری) خرد کنید و بشویید تا آماده سرخ شدن باشد.
-
مرحله دوم: تفت دادن پیاز و گوشت
- سرخ کردن پیاز: پیازها را به صورت نگینی یا خلالی خرد کرده و در قابلمه یا دیگ مناسب (ترجیحاً دیگ چدنی) با مقداری روغن (سنتی‌ها از روغن حیوانی یا دنبه استفاده می‌کنند) تفت دهید تا سبک و طلایی شوند. کمی زردچوبه به پیازها اضافه کنید.
- افزودن گوشت: تکه‌های گوشت را به پیاز اضافه کنید. گوشت را با حرارت ملایم تفت دهید تا آب آن کاملاً کشیده شده و تغییر رنگ دهد. در این مرحله نمک، فلفل سیاه و ادویه پلویی را اضافه کرده و هم بزنید.
-
مرحله سوم: پختن قورمه چکدرمه
- اضافه کردن گوجه و رب: رب گوجه فرنگی را به گوشت و پیاز اضافه کرده و به خوبی تفت دهید تا رنگ آن باز شود و بوی خامی آن گرفته شود (این کار طعم چکدرمه را بسیار بهتر می‌کند). در صورت تمایل، گوجه فرنگی رنده شده را نیز اضافه کرده و بگذارید آب آن کاملاً تبخیر شود تا مواد به روغن بیفتد.
- پخت گوشت: حدود ۳ تا ۴ لیوان آب جوش به مواد اضافه کنید. درب قابلمه را بگذارید و اجازه دهید گوشت با حرارت ملایم حداقل ۲ تا ۳ ساعت بپزد تا کاملاً نرم و مغزپخت شود.
-
مرحله چهارم: دم کردن پلو
- تنظیم آب و نمک: پس از پخت کامل گوشت، آب باقی‌مانده در قابلمه باید به اندازه‌ای باشد که برای پخت کته کافی باشد. برنج خیس شده را آبکش کرده و به گوشت پخته شده اضافه کنید. میزان آب باید به اندازه‌ای باشد که حدود یک بند انگشت بالاتر از سطح برنج قرار گیرد. اگر آب کم بود، کمی آب جوش اضافه کنید.
- جوشیدن برنج: نمک برنج را تنظیم کنید. اجازه دهید برنج روی حرارت نسبتاً زیاد بجوشد تا آب آن کاملاً تبخیر شود و روی برنج حفره‌هایی ایجاد گردد.
- دم کشیدن: زمانی که آب برنج کاملاً کشیده شد، حرارت را به کمترین میزان ممکن برسانید. در صورت نیاز، کمی روغن روی برنج بریزید، سپس دم‌کنی بگذارید. حدود ۴۵ دقیقه تا ۱ ساعت زمان بدهید تا چکدرمه به آرامی دم بکشد و عطر و طعم واقعی آن نمایان شود.
نکات طلایی در طرز تهیه چکدرمه اصیل
برای داشتن یک چکدرمه بی‌نقص، به نکات زیر توجه کنید:
جایگزین‌های گوشت در چکدرمه
علاوه بر گوشت گوسفندی، می‌توانید از گوشت‌های دیگری برای پخت این غذا استفاده کنید:
- طرز تهیه چکدرمه با مرغ: برای پخت سریع‌تر و رژیمی‌تر، مرغ را جایگزین گوشت قرمز کنید.
- چکدرمه با ماهی: در مناطق ساحلی، استفاده از ماهی تازه نیز متداول است.
- چکدرمه با گوشت شکاری: در مراسم‌های خاص، از گوشت پرندگانی مانند اردک وحشی نیز استفاده می‌شود.
چه چیزی در کنار چکدرمه سرو می‌شود؟
برای معرفی هرچه بهتر این غذا، پیشنهاد می‌شود آن را در کنار مخلفات سنتی ترکمن‌ها سرو کنید. غذاهایی که تکمیل‌کننده طعم و مزه چکدرمه هستند:
- دوغ شتر یا شیر شتر
- ترشی (به ویژه سیر ترشی)
- ماست محلی
- سالاد شیرازی یا سبزی خوردن
نکته آشپزی: دیگ قازان و روغن
اصالت طعم چکدرمه در استفاده از قازان (دیگ چدنی سنتی) و روغن حیوانی است. اگرچه می‌توانید در قابلمه معمولی آن را تهیه کنید، اما اگر به دنبال طعم اصیل هستید، استفاده از قازان و کمی روغن دنبه یا حیوانی، عطر و طعم متفاوتی به غذای شما خواهد داد.
اگر تمایل به یادگیری تهیه یک غذای خوشمزه دیگر با پلو دارید، پیشنهاد ما به شما مقاله آموزشی طرز تهیه دمپختک باقالی است!
نتیجه گیری
طرز تهیه چکدرمه یکی از ساده‌ترین و در عین حال لذیذترین روش‌های پخت پلو مخلوط است که با پخت گوشت و برنج در یک قابلمه، یک غذای مجلسی و پرانرژی را به سفره شما می‌آورد. با رعایت دقیق مراحل تفت دادن گوشت و پیاز و همچنین تنظیم دقیق مقدار آب هنگام دم کردن برنج، می‌توانید چکدرمه اصیل ترکمنی را در خانه خود طبخ کرده و از عطر دلپذیر آن لذت ببرید. این غذا، به خوبی فرهنگ غنی ترکمن صحرا را به نمایش می‌گذارد و یک تجربه غذایی فوق‌العاده برای مهمانی‌های شما خواهد بود.
